BİR NARSİSTLE YAŞAMA REHBERİ

Kişilik ile ilgili merak edilen çok şey var bununla ilgili bir yazı dizisi oluşturmanın yerinde olacağını düşünüyorum. Genellikle sorulan sorulardan yola çıkılınca başlıklar kendiliğinden belirleniyor aslında. İlk yazım kişiliğin doğrudan kendisi değil, kişilik türlerinden biri ile ilgili.

Gelen sorular genellikle şöyle olabiliyor:” Bir narsistle ilişki yaşıyorum ve bu ilişkiyi bitirmek istemiyorum daha iyi hale nasıl getirebilirim? Aslında bu sorunun cevabının uzak durmak gibi basit bir yanıtı  olduğunu soran kişiler de bilir ancak bazı durumlar zorluk yaşayan kişiyi ilişki için her şeyi yapmaya zorlayabilir. Örneğin çok aşık olunabilir, birlikte çocukları olabilir, ülkemizde yaşayan bir birey için boşanma farklı savaşılması gereken cepheler açabilir, dini inançları buna izin vermeyebilir vs…

Bu yazıda özellikle bu durumda olan ve ilişkiyi kurtarmak adına çaba göstermek isteyenler için çok önemli hayat kurtaran bilgiler paylaşılacaktır.

Not: Burada “Narsisizm ve narsistik kelimesi, bir kişiyi değil bir düşünce ve davranış modelini tanımlamak için kullanılacaktır.

Bir narsistle ilişkiniz varsa, üç temel şeyi bilmeniz, ilişkiyi daha sorunsuz hale getirebilir:

1)Narsist ile olmak ne anlama geliyor?

2)Gerçekten mümkün olan ve olmayanın farkında mısınız?

3)Sınırlarınız var mı?

(1) NARSİST İLE OLMAK NE ANLAMA GELİYOR?

Narsistler benlik saygısını artırmaya odaklanırlar.

Narsistik kişilik bozukluğu olan çoğu insanın yaşamındaki temel amaç benlik saygısını arttırmaktır. Narsizm, narsistlerin statüleri hakkında sürekli güvensiz oldukları bir benlik saygısı düzenleme bozukluğu olarak tanımlanabilir. Size son derece kendilerinden emin görünebilirler, ancak kendilerine güvenen görünümün altında kendilerine değer konusunda her zaman gizli bir şüphe vardır.

Özet olarak bu, narsistlerin benlik saygısı geliştirmesi onlar için size verdikleri önem ile kıyaslandığında daha önemli olduğu anlamına gelir. Benlik saygısı düştüğünde narsistler sadece iki seçeneğe sahiptir:

Utanç temelli, kendinden nefret eden bir depresyona girmek.

Ya da

Görkemli, mükemmel ve her şeye kadir olduklarında ısrar etmek; diğer insanları kendilerinden daha aşağı olarak görmek.

Doğal olarak, ikincisini seçerler. Onlara en yakın kişi olarak, kendilerini daha önemli hissetmek için sizi değersizleştireceklerdir.

Duygusal empatiden yoksundurlar.

Duygusal empati eksikliği, narsistlerin size zarar verdiklerinde kendilerini kötü hissetmedikleri anlamına gelir. Tepkinizi fark etmeyebilirler bile. Genellikle umursamazlar. Şikayet ederseniz, sorumluluğu reddedeceklerdir-  “Çok hassassın.” veya sizi suçlayacaklardır – “Eğer bu kadar aptal olmasaydın, seni çok sık düzeltmem gerekmezdi.” Bu, ilişki sırasında, yanlışlıkla ve kasıtlı olarak duygularınızı tekrar tekrar incitecekleri anlamına gelir. Bir narsistle ilişkide olmanın kaçınılmaz bir parçası olduğu için buna hazırlıklı olmalısınız gerekebilir.

Narsistler kendilerini ve diğer insanları gerçekçi olarak görme kapasitesinden yoksundurlar.

Narsistler “tüm nesne ilişkileri” nden yoksundur: “Tüm nesne ilişkileri”, bir insanın hem iyi hem de kötü niteliklerini aynı anda görme ve her ikisinin de var olduğunu kabul etme kapasitesidir. Bu kapasite normalde erken çocukluk döneminde ebeveynlerimizi model alarak ve en önemlisi, kusurlarınıza rağmen, gerçekçi olarak kabul edilmek ve ebeveynleriniz tarafından sizin siz olduğunuz için  sevmek ve geliştirmek yoluyla geliştirilir. Bu kapasite daha sonra narsistik kişilik bozukluğu olan  kişi ancak yeterince değişimi isterse ve uygun psikoterapiye sahipse edinilebilir.

Narsistler “Tüm nesne ilişkileri” kapasitesine sahip olamadıklarından, kendileri ve diğer insanlar arasında iki uç görüşe sahiptirler:

Özel, mükemmel, her şeye gücü yeten ve haklı (hepsi iyi) veya

Değersiz, kusurlu, çöp (tamamen kötü).

Bunun anlamı; narsistler için bazen “özel” bazense “değersiz” olduğunuzdur. Narsistler, şu anda nasıl hissettiklerine bağlı olarak bu iki alternatif görüş arasında hızlı bir geçiş yapabilirler. Bunun sizinle çok da ilgisi yoktur. İlişkinin başlarında, sizi mükemmel, kusursuz ve özel (hepsi iyi) olarak görürler. Daha sonra, sizi tanıdıklarında ve hepimizin sahip olduğu kusurları ve hayal edilen eşten farklı olduğunuzu görmeye başladıklarında, sizi muhtemelen telafi edilemeyecek şekilde kusurlu (hepsi kötü) olarak görmeye seçeneğine geçeceklerdir.

Malesef  bu durumda mutluluk geçicidir:“Tüm nesne ilişkileri” eksikliği, ilişki sırasında her an ortaya çıkarabilir. Narsistler aşırı duyarlı olarak , öfkeli, incinmiş, veya hayal kırıklığına uğramış hissettiklerinde istikrarlı, olumlu bir imajı koruyamadıkları için beklenmedik bir şekilde dengeleri bozulmaya açıktır.

Narsistlerin “nesne sabitliği” yoktur: Bu, narsist eşinizin olumsuz bir şey hissettiği anda, aranızdaki pozitif bağlantıyı bozulduğu hatta pozitif olan ne varsa uçup gittiği anlamına gelir. Onlarla olan tüm olumlu geçmişiniz ve onlar için yapmış olduğunuz güzel her şey artık onların farkındalığının dışındadır. Bir dakika önce tamamen sevgi dolu partneriniz, ikinizde çok mutlusunuz, bir sonraki dakika partneriniz sizden nefret ediyor olabilir. Bu nasıl olabilir?

Cevap, “nesne sabitliği” eksikliği ve “tüm nesne ilişkilerinin” olmamasının bir sonucudur.

Unutmayın, sizi eşzamanlı olarak hem sevilen hem de sevilmeyen özellik ve davranışlara sahip olarak göremezler ve sizi bir bütün olarak kabul edemezlerse, sadece sizi sevmek ve nefret etmek arasında gidip gelebilirler. Bu anahtar tamamen sizin hangi yönünüzün sevdiğiniz veya sevilmeyen davranışlarınızın hangisinin ön planda olduğuna bağlıdır. Bunu sadece şimdiki anı çekebilen bir kamera gibi düşünün. Bu kamera geçmiş görüntüleri kaydetmez.

Bir narsistle ilişki içinde olacaksanız, kendinizi yukarıdaki gibi durumlara hazırlamanız gerekir. Siz ve narsistik eşiniz çok farklı hassasiyetlere sahip iki farklı kişisiniz, zararsız olarak gördüğünüz bazı yorumlar veya davranışlar aniden narsistik eşinizin temel güvensizliğini tetikleyebilir. O zaman iyi duygular kaybolur, sizden nefret eder ve öfkeyle değersizleştirmeye başlar. Herkese normal gelen onun için bir şok olabilir. On dakika önce her şey yolundadır, ama şimdi kendinizi bir dizi haksız suçlamaya karşı koruyan kötü bir dövüşün ortasında bulabilirisiniz.

(2) GERÇEKTEN MÜMKÜN OLAN VE MÜMKÜN OLMAYAN NEDİR?

Narsistler asla suçlu olduklarını kabul etmezler. Bu nasıl mümkün olabilir?

Narsistler sadece iki seçenek gördüklerinden, ya mükemmel ya da değersizdirler, nadiren yanlış yaptıkları bir şey için sorumluluk kabul ederler. Suçlamayı kabul etmek kusurlu ve değersiz olduklarını itiraf ettikleri anlamına gelir. Bunu yaparlarsa, benlik saygıları düşer ve kendinden nefret etmeye karşı son derece savunmasızdırlar. Ayrıca bilinçsiz olarak onları hor gördüğünüzü ve daha da kötü hissetmenizi beklerler.

Narsistler özür dilemezler.

Narsistler suçu kabul etmeyi çok aşağılayıcı bulduklarından, yanlış davrandıklarını açıkça bilseler bile özür dilemeye hiç istekli değildirler. Dolayısıyla narsist bir eşin özür dilemesini beklememek gerekir.

Onarıcı jest: Narsistler daha sonra size bir hediye almak veya akşam yemeğine nereye gideceğinizi seçmenize izin vermek gibi bir özürle eşdeğer olan tatlı küçük jestler yaparlar. İlişkinin daha iyi bir modda devam etmesini istiyorsanız, özür talep etmeden onarıcı jestlerini kabul etmelisiniz.

Savaşınızı Seçmelisiniz

Küçük, istenmeyen hakaretlerinizden vazgeçmeye hazır olmalısınız. Savaşlarınızı dikkatlice seçmek en iyisidir. Narsistik eşinize duygularınızı her incittiğinde söylerseniz, ilişki zorlanacaktır, kendinizi sürekli bir savaş durumunda bulacaksınız ve hiçbir şey kazanılmayacaktır. Bu kavgaları, ilişkiyi terk edecek kadar savunmaya hazır olduğunuz belirli sınırları aşan ciddi hakaretlere karşı kenarda tutun. Narsist eşiniz bu sınırlara saygı duymayı reddederse, ilişkiden ayrılmaya hazır olmalısınız. Çoğu narsist izin verirseniz hissettikleri her şeyi söyler ve yapar.

Narsistler geçmiş kavgaları işlemek istemiyorlar

Yakın olduğunuz biriyle kavga ettikten sonra, geri dönüp neyin yanlış gittiğini ve bir dahaki sefere nasıl daha iyi yapılacağını tartışmak isteyebilirsiniz. Narsistler bunu yapmayı reddederler çünkü geçmiş hatalarını yok gibi ya da küçücük önemsiz bir ayrıntı gibi hissediyorlar.

“Biz” dilini kullanın: “Biz” dilini kullanırsanız ve ikinizin ileride işlerin nasıl ilerlemesini istediğinizden bahsederseniz ilişki daha iyi işleyecektir.

Örnek: “İkimiz de birbirimizi sevdiğimizi ve her şeyin yolunda gitmesini istediğimizi biliyorum. İkimizin de gelecekte birbirimize karşı daha nazik olmamız ve bazı şeyleri nasıl ifade ettiğimiz konusunda biraz daha dikkatli olmamız gerektiğini kabul edebileceğimizi düşünüyorum. ”

(3) SINIRLARINIZIN NEREDE OLDUĞUNA KARAR VERİN ve ONLARI KORUYUN

Narsistler diğer insanların sınırlarına saygı göstermez (hatta fark etmezler)

Bu, hangi narsisistik  davranışın tolere edilebilir ve hangisinin dayanılmaz olduğu konusunda net olmanız gerektiği anlamına gelir. Kendi kendilerine bırakılan narsistler, diğer insanların otomatik olarak saygı duyduğu çoğu sınırı geçeceklerdir.

Örneğin, birçok narsist giysilerinizi, arkadaşlarınızı, inançlarınızı veya zevkinizi eleştirmek hakkında hiçbir şey düşünmez. Birçoğu kavgada size çirkin ve iğrenç şeyler söyleyecek ve daha sonra hiçbir şey olmamış gibi davranacaklardır.

Bunun yaşayabileceğiniz bir şey olup olmadığına karar vermelisiniz. Bunu bir kez yapan her narsistin tekrar tekrar yapması muhtemeldir. Özsaygılarına hakaret olarak algıladıkları şeyle nasıl başa çıktıklarının bir parçasıdır.

Sözlü taciz fiziksel istismara yönlenebilir.

Sözlü taciz etrafında herhangi bir sınır çizmezseniz, eşiniz sizi fiziksel olarak kötüye kullanmaya yönelebilir. Bir mazoşist değilseniz ve dövülmekten hoşlanmıyorsanız, onları başlangıçta durdurmanızı öneririm. Biraz zararsız bir şekilde başlayabilir, ancak herhangi bir fiziksel istismarın devam etmesine izin verirseniz hızlı bir şekilde yükselebilir.

Punchline: Bir narsistle ilişki kurmak asla kolay değildir. Bununla birlikte, gerçekçi bir şekilde neler bekleyebileceğiniz konusunda kendinizi eğitirseniz, narsistik kötü davranışlarla nasıl başa çıkacağınız hakkında birkaç “ipucu” öğrenir, sınırlarınızın nerede olduğunu ve onları savunmaya hazır olduğunuza açıkça karar verirseniz, daha pürüzsüz olacaktır.

 Ph. D. Elinor Greenberg’ in Narsisizm’i Anlamak yazısından çevrilmiştir.